Varken

Aujeszky:

De ziekte van Aujeszky bij varkens wordt veroorzaakt door het ADV (Aujeszky Disease Virus). Dit virus kan zeer snel worden overgedragen van varken tot varken. Het virus zal zich in het varken vermeerderen en dit zal leiden tot bepaalde ziektesymptomen. Het kan bij jonge biggen sterfte veroorzaken en is zeer gemakkelijk overdraagbaar tussen varkens (door neus-neus contact) en tast de longen en zenuwen aan. Eén van de oppervlakte eiwitten van het ADV is het gpI eiwit.

De ziekte wordt bestreden met een verplicht vaccinatieprogramma.

De ELISA test (Enzym Linked Immuno Sorbent Assay) is een vaak gebruikte test om na te gaan of een persoon (mens of dier) is geïnfecteerd met een bepaalde ziekteverwekker (een bacterie, virus, parasiet). Deze test is een immunodiagnostische test. Heel vaak maakt men gebruik van het feit dat een geïnfecteerde persoon zich tegen de ziekteverwekker zal verdedigen door b.v. de aanmaak van "antistoffen" (ook antilichamen genoemd). Deze antilichamen (dit zijn eigenlijk niets anders dan eiwitten) herkennen specifiek de ziekteverwekker en binden hieraan waarna deze zal worden opgeruimd.
Met de ADV-test (Aujeszky Disease Virus) kan worden nagegaan of een varken antilichamen aanmaakt tegen het gpI eiwit van het ADV.

In een eerste stap wordt bloed/serum van een varken toegevoegd aan het ADV. Indien antilichamen aanwezig in dit bloed/serum zullen deze binden met de ADV oppervlakte eiwitten. Vervolgens wordt het serum/bloed verwijderd. Dan wordt een antilichaam tegen het gpI toegevoegd. Aan dit antilichaam hangt een peroxidase enzyme (men spreekt van conjugaat). Indien het gpI van het ADV nog vrij is dan kan het vrije gpI gaan binden met deze conjugaat antilichamen.
Het conjugaat antilichaam dat niet wordt gebonden kan worden weggewassen en vervolgens kan men een substraat voor het peroxidase toevoegen, dat kan worden omgezet in een blauw gekleurd product. De blauwe kleur wijst op de aanwezigheid van conjugaat antilichaam en de afwezigheid van antilichamen tegen het gpI.

Wij kregen een aantal bloedstalen/serumstalen van al dan niet geïnfecteerde varkens ter beschikking en met behulp van een testkit kon worden nagegaan welk dier in contact is gekomen met het virus.

Voor de controle gebruikte we de kuiltjes G1 (positieve controle) en G2 (negatieve controle). In G2 zal er geen kleurverandering doorgaan, omdat er zich zonder antilichamen geen (kleur)reactie kan voordoen. Dus alle andere kuiltjes die blauw blijven bevatten eveneens nog geen antistoffen in het lichaam. In het G1 kuiltje zal er een kleuring optreden. De verklaring voor dit verschijnsel is dat deze wel de antistoffen bevat. Wanneer dit verschijnsel in één van de andere kuiltjes optreedt, betekent dat deze dus ook de antistoffen in het lichaam al bevatten. We hadden 36 stalen die we onderzocht hebben en hebben maar 4 stalen met onvoldoende antilichamen tegen het virus gevonden: 4/36 is dus vrij weinig. Onze vaststelling is dus dat Aujeszky niet vaak meer voorkomt maar als het opduikt is het voor vele varkens fataal.

Spoelwormen:

Latijnse naam = Ascaris suum
= de belangrijkste wormsoort bij varkens.

Economische betekenis : leverletsels

longbeschadiging

slechtere groei en voederconversie

Besmettingswijze :

Vrouwelijke spoelwormen :

in de darm van het varken

produceren eieren : 200.000 à 1,4 miljoen/dag

Ascaris-eieren :

uitgescheiden met de mest; nog niet besmettelijk bij uitscheiding

zeer kleverig Þ moeilijk te verwijderen

lange levensduur : tot 5 jaar en langer

weinig bestand tegen uitdroging en warmte

ongevoelig aan ontsmettingsmiddelen

in eieren ontwikkeling van larven : na 2 tot 4 weken (cfr. temperatuur)

=> "besmettelijke" eieren

Ascaris-larven :

vrijgesteld in darmen na opname van besmettelijke eieren

na enkele uren door darmwand -> lever
na viertal dagen >longen
na 10 à 20 dagen via luchtwegen -> keelholte -> darmen
na 21 à 29 dagen volwassen wormen
na 35 dagen (bij biggen)/na 50 à 75 dagen (bij volwassen varkens) :
eiproductie en uitscheiding van eieren via de mest

Veroorzaakte letsels :

= migrerende larven :
	- lever :	lokale ontstekingsreacties
		=> witte wormvlekken = "white spots" :
			kunnen tot 40 dagen lang zichtbaar blijven
		bij erge aantasting : afkeuring van lever
	- longen :	puntbloedingen
		=> bij zware besmettingen : hoest
		verhoogde gevoeligheid voor andere ziekteverwekkers
				vb. Mycoplasma
= volwassen wormen :
	enkel bij grote aantallen in darm : zeldzaam
		(darmobstructie, verhinderde galafvoer, …)

Ziekteverschijnselen :

Zelden zichtbare symptomen; eventueel hoesten

Belangrijkste :	groeidaling (tot 11 %) en voederconversiestijging (tot 5 %)
	ongunstiger vlees/vet-verhouding
	verhoogde gevoeligheid voor longaandoeningen

Diagnose :

soms spontane uitscheiding van wormen
bij levende dieren :
	mestonderzoek op eieren bij verschillende leeftijdsgroepen
		positief	> volwassen wormen
		negatief	> geen besmetting
			recente besmetting : nog geen volwassen wormen
			recent ontwormd
bij gestorven varkens :	lijkschouwing slachthuis
	leverletsels	> infectie tijdens laatste 40 dagen

Controle :

steunpilaren = hygiëne & ontwormingsmiddelen

hygiënische maatregelen :

./ goede reiniging :

met hoge drukspuit : all in-all out wenselijk

eieren zeer kleverig !

bijzondere aandacht voor spleten

./ ontsmetting :

(gebruikelijke) ontsmettingsmiddelen niet werkzaam

spoelwormeieren gevoelig aan warmte : stoom - HD-spuit; (vlam)

./ wassen van zeugen « eieren op de huid

toediening ontwormingsmiddelen :

> zeugen :

enkele dagen voor overbrenging naar kraamstal

+ (minimum) 2x in groep per jaar

of vier tot zes x in groep per jaar

> biggen & vleesvarkens :cfr. bedrijfsomstandigheden

minimum 1x bij opzet in vleesvarkensstal

bij ergere besmettingen :

bij opzet + halfweg mestperiode

bij opzet + na 5 en na 10 weken

regelmatige controle via mestonderzoeken en/of slachthuisonderzoeken

Varkensdysenterie:

+ eventuele aanpassing behandelingsstrategie.

= een besmettelijke aandoening van de dikke darmen, gekenmerkt door slijmerige tot bloederige diarree

Economische betekenis : aanzienlijke sterfte

slechte groei

slechte voederconversie

dure medicamenteuze behandelingen

Komt in stijgende mate voor.
Minder (en duurdere) geneesmiddelen ter beschikking dan voorheen.

Oorzaak :

In 1948 verkeerdelijk "Vibrio coli" als oorzakelijke kiem vooropgesteld. Vandaar nog steeds de naam "VIBRIO".
Echte ziekteverwekker pas ontdekt in 1971 : Serpulina hyodysenteriae (aanvankelijk Treponema hyodysenteriae genoemd)

Overdracht van de ziekteverwekker :

-> via mest van : aangetaste varkens

dragers : tot 3 maanden en langer na de ziekte

-aankoop van dieren (biggen, fokzeugen, fokberen)

- besmette voertuigen, schoeisel, …

!! kiem blijft lang leven in mest : tot 2 maanden !!

-> door andere diersoorten :

- aangetoond bij honden, ratten, muizen, spreeuwen

- muizen : scheiden de kiem uit tot 180 dagen en meer na de besmetting

dragen de besmetting onderling over

=>deze diersoorten kunnen :

./ ziekte binnenbrengen op een bedrijf

./ besmetting onderhouden op een aangetast bedrijf

-> door "sub-klinisch" besmette varkens :

- = varkens die besmet zijn doch geen ziekteverschijnselen vertonen

- ziekte kan bij deze varkens plots "doorbreken" :

<= ./ stress : verhokken, vermengen, …

./ voederwijzigingen

./ andere ziekten (vb.Salmonella-infecties)

-> belangrijke overdrachtswijze binnen besmet bedrijf

= zeug ->(zuigende) biggen

zeug beschermt haar biggen via melkantistoffen

<= ziekte manifesteert zich pas na wegvallen van deze antistoffen

Ziekteverschijnselen :

- Vanaf tiental dagen na besmetting :

kolieken, licht verminderde eetlust, kortstondige koorts (zelden opgemerkt)

- Gevolgd door diarree :

./ mest slapper en geel tot grijs

./ na enkele uren tot dagen veel slijm in de mest

./ vaak bloedvlokken

- Ingevallen flanken, gebogen rug

<=vlugge lediging der dikke darmen

- Daling voederopname + slechte algemene conditie

- Besmeurde achterhand (al of niet bloederige mest)

- Sterfte : (zonder behandeling) tot 30 %

- Herstel vanaf 1 à 2 weken na optreden diarree :

./ nog zeer lang uitscheiding (tot 3 maanden en meer) + lange overleving van kiemen in de stal

./ vaak hervallen

- Varkens van elke leeftijd kunnen aangetast zijn :

./ hoofdzakelijk (jonge) vleesvarkens

./ geregeld fokvarkens

./ soms gespeende biggen (met minder typisch ziektebeeld)

./ slechts heel uitzonderlijk zuigende biggen

Diagnose

- Bij typische gevallen door klinische symptomen en lijkschouwingsbevindingen

- Bij minder typische gevallen : laboratoriumonderzoek

./ vers gestorven (of levende) varkens

./ meststalen (luchtdicht verpakt)

- Aantonen ziekteverwekker :

./ kleuringen of immunofluorescentie : "slangvormige" kiemen

./ cultuur (= kweken van kiemen): enige betrouwbare methode

- Onderscheid met vergelijkbare ziektebeelden :

./ bij gespeende biggen : E. coli-diarree

./ bij vleesvarkens : Salmonellose (= Paratyphus)

Porciene Intestinale Spirochetose ("PIS")

Porciene Intestinale Adenomatose("PIA")

Behandeling :

- Slechts een paar (dure) geneesmiddelen nog ter beschikking :

tiamuline en lincomycine (of linco-spectin)

!! Bij gebruik van tiamuline nagaan of er geen salinomycine in voeder is (Indien salinomycine > lagere dosis tiamuline wegens gevaar van vergiftiging) !!

- Dosis respecteren en voldoende lang (minimum een week) toedienen

- Zieke dieren via drinkwater behandelen, erg zieke varkens inspuiten

<-> recidieven (=hervallen)

./ hygiënische maatregelen (reinigen en ontsmetten tijdens en na medicatie)

./ goede ongediertebestrijding

./ behandeling herhalen en verder zetten aan lagere dosis

- Bepaalde voederadditieven hebben zekere preventieve werking bij dosis toegelaten voor biggen en

jonge vleesvarkens : carbadox, salinomycine

- Voedersamenstelling kan invloed hebben op ontstaan en ergheid van de ziekte. Voeders met

weinig vertering in de dikke darmen bieden zekere bescherming.

Controle op besmet bedrijf :

!! Grootste probleem zijn doorbraken na stopzetten behandeling !!
Daarom : STRATEGIE opzetten

- Vleesvarkensbedrijf :
./ grondige reiniging en ontsmetting tijdens leegstand

./ goed opdrogen (voldoende lang ledig; hete luchtkanon)

./ afdoende ongediertebestrijding

./ bij all in - all out per stal : overdracht tussen stallen voorkomen : voetontsmettingsbaden, apart gereedschap, …

- Vermeerderingsbedrijf :

./ startbehandeling van alle varkens (fokvarkens en biggen) via voeder

./ reiniging en ontsmetting van fokvarkensstallen

./ zogende zeugen en gespeende biggen enkele weken behandelen (lagere dosis)

./ biggen geboren uit zeugen die volledige behandeling ondergingen : bij spenen naar ledige vooraf gereinigde en ontsmette afdelingen

./ tijdelijke verkoop van biggen op speenleeftijd kan een hulpmiddel zijn

- Gemengde bedrijven (moeilijkst) :

./ cfr. vermeerderingsbedrijf

./ herbesmetting door andere vleesvarkens voorkomen :

goede hygiëne

preventieve behandelingen

./ ziektevrije biggen uit batterij-afdelingen naar gereinigde en ontsmette vleesvarkensafdelingen

./ tijdelijke verkoop van biggen kan een hulpmiddel zijn

Preventie :

- Dieren aankopen van vrije bedrijven.

./ dit geldt vooral voor fokvarkens.

./ gelten steeds van dezelfde betrouwbare bron kopen

- Aangekochte dieren in quarantaine plaatsen (6 weken)

- Overdracht via voertuigen, schoeisel, … voorkomen door corrrect gebruik van

wettelijke sanitaire voorzieningen

- Honden, katten en vogels uit de stallen weren

- Goede ongediertebestrijding

- Goede hygiëne in en rond de stallen

- Zoveel mogelijk werken volgens all in - all out principe

Besmettingswijze :

Veroorzaakte letsels :

Ziekteverschijnselen :

Diagnose :

Controle :

Oorzaak :

Overdracht van de ziekteverwekker :

Ziekteverschijnselen :

Diagnose

Behandeling :

Controle op besmet bedrijf :

Preventie :

Oorzaak :

Ziektebeeld :

Diagnose :

Behandeling :

Preventie :